Öncelikle sizi tanıyabilir miyim?
Ben Nesim Bencoya. İzmir Sinagoglar Projesi koordinatörüyüm.
Proje de anlatmak istediğiniz nedir?
İzmir’in Kemeraltı’sında eski Yahudi yerleşim merkezi bulunmaktadır. Çok gelişmiş olan mahallenin nüfusu zaman zaman İzmir nüfusunun yüzde onuna ulaşan çok etkin bir toplumdu. Bugün çok az sayıda yaklaşık bin kadar Yahudi bulunuyor İzmir’de. Özellikle 1492 yılından beri kurulan kurumlar bu eski Yahudi mahallesinde bulunmaktadır. Yani biz sinagoglardan bahsediyoruz. Kemeraltı’nın şöyle bir özelliği var buradaki sinagoglar 1492’de İspanya’dan kovulmuştu ardından Yahudiler tarafından kuruldu.
Sinagogları nasıl inşa ediyorlar?
İspanya’daki tecrübelerini temel alarak, oradaki mimari stili örnek alarak burada kuruyorlar. Ancak Şöyle bir durum var İspanya’da İspanyollar tüm sinagogları yok ediyorlar ve yıkıyorlar. Aslında İspanya’da eski İspanya tarzı sinagog yok yalnızca bir tane var. Onlar İzmir’de Kemeraltı’nda dolayısıyla elimizde İzmir olarak dünyaya sunabileceğimiz çok özel bir şey var.
Peki İzmir’de nerelerdeler?
Havra sokağının civarındalar. Havra sokağının kuzeyinde 6 tane sinagog yan yana bitişik bir şekilde kümelenmiş bu yapıda zaten dünyada çok ender rastlanan bir yapı. Dolayısıyla burada çok güçlü iki nokta var. Biri dünya da hemen hemen hiç bulunmayan eski İspanya tarzı sinagogun sadece İzmir’de olması. Bir diğeri de bunların yapısıdır. Birbirilerine bitişik olmaları dünya da nadir rastlanan bir durumdur. Şuana kadar bir sinagogu İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yardımıyla restore ettik. Başka bir sinagogu da uluslar arası bir ekip sayesinde restore ediyoruz. Çünkü İzmir’de en iyi sinagogların yapılmasını istiyoruz.
Projenin amacı nedir?
Çek Cumhuriyeti’nin Prag kentinde bir Yahudi müzesi var o da sinagoglardan oluşuyor. 2017 yılının verileri sadece o müzeye 712 bin ziyaretçinin girdiğini gösteriyor. Biz onları İzmir’de ağırlamak istiyoruz. Projemizin amacı bu. Yerli ve yabancı turizme bu alanı açmak istiyoruz. Böylelikle ekonomi güçlenecek. Aynı zamanda  turistler ile bağlar kuvvetlenecek. Bergama’dan Efes’e birçok ziyaret edilebilecek alanlar var dolayısıyla İzmir’de rahatlıkla üç dört gece geçirebilecek bir turizm olabilir. Tabi bunun restorasyonlara yatırılan paraların yanı sıra dünya da pazarlanması çok önemli bir rol oynuyor.