Gemi sökümünden elde edilen malzemeler, yeni gemi yapımı ve hurdadan demir çelik üretiminde kullanılıyor. İzmir’in Aliağa ilçesinde toplanan gemi söküm atölyeleri uzun zamandır çevrecilerin, meslek örgütlerinin gündeminde. Gemi sökümünün yarattığı çevre kirliliği ve işçi sağlığına yönelik riskler bölge için ciddi bir sorun oluşturduğu belirtiliyor. Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi de konuya yeniden kamuoyu dikkatini çekmek için bir açıklama yayınladı.
 
Mevcut tesislerde çalışma koşulları ve söküm için ithal edilen gemilerin içerdiği tehlikeli maddeler nedeni ile oluşan çevre kirliliği ve işçi sağlığına yönelik olumsuzlukların endişe verici boyutlara ulaştığı
belirtilenÇevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin açıklamasında yıllardır gemi söküm faaliyetlerini takip ederek, görüş ve değerlendirmelerimizi kamuoyu ile paylaştıkları vurgulandı.
 
Açıklamada odanın görüşleri şöyle açıklandı; “İlgili oda ve sivil toplum örgütleri ile birlikte ülkemizin ve Aliağa’nın atık çöplüğü haline gelmemesi için mücadelede yerimiz aldık. Önceki yıllarda Kuito, Ethane gemilerine karşı olduğu gibi, 2022’de Nae Sao Paulo gemisinin hukuksuz bir şekilde ülkemizde getirilerek sökülmemesi için meslek odaları ve sivil toplum örgütleri ile birlikte davacı olduk.Kuito ve Ethane gemilerinde hukuki süreç sürerken gemi söküm işlemleri tamamlandı.Nae Sao Paulo gemisi ile ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen izinler kaldırıldı, gemi Brezilya Çevre Bakanlığı tarafından geri çağrıldı.Aliağa Gemi Söküm Bölgesi’nde aynı koşullarda gemi sökümü sürüyor. Geçen yıllarda Aliağa’da sökümü gerçekleştirilen Hollanda menşeili iki geminin notikasyonun bulunmaması nedeni ile Hollanda’da açılan dava ile gemilerin Basel Sözleşmesi ve Avrupa Atık Sevkiyatı Yönetmeliği kapsamında bildirim prosedürlerinin ihlal edildiği ortaya çıktı. Son günlerde İMO No: 7236191 MMSI:642165063 kayıtlı SLOUG isimli tanker gemisinin Libya'nın Bingazi -Tobruk açıklarından yasal olmayan yöntemlerle alınarak, Aliağa Limanı’na getirildiği, konuyla ilgili hukuki süreç başlatıldı. Gemilerin isimleri değişse de ülkeye giriş ve söküm süreçlerindeki usulsüzlükler, izin ve raporlardaki eksiklikler, uygunsuz çalışma şartları, yetersiz denetim ve alınmayan çevresel önlemler ile birlikte sorun büyüyor. Türkiye’nin, ilkel yöntemler konusunda Bangladeş, Hindistan ve Pakistan’dan sonra 4. sırada olması, her yıl artan atık ithalatı sorgulanması gereken bir durum.”
 
Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi yapılması gerekenleri de şöyle sıralandı; “Türkiye’de yasal mevzuatın yetersiz kaldığı, gemi geri dönüşüm tesislerinin çevre ve doğayı katletmesinde sakınca olmadığı, denetimlerin şeklen yapıldığı, kanun üstünde bölge statüsü kazandığı görülüyor. Örnekler gemi sökümleri ile ilgili işlemlerin yasal mevzuata uygun gerçekleşmediğini, denetimlerin yetersiz kaldığını gösteriyor. Aliağa Gemi Söküm Bölgesi’ne tanınan muafiyetler ile faaliyetlere özel statü getirilmesi kamusal denetimi zayıflatıyor. Basel Sözleşmesi ve Çevre Kanunu gereği gemilerin tehlikeli atıklardan arındırılmış olarak sökümü gerçekleştirilmeli. İzin için tehlikeli madde envanterleri, söküm planları, atık yönetim planları konusunda uzman olan personel tarafından titizlikle incelenmeli.
Gemilerin fiziki koşullarının sunulan belgelerle uyumlu olup olmadığını tespit edilmesi için konusunda uzman personel tarafından gerekli denetimler yapılmalı.Türkiye bayraklı gemilerin söküm sürecinde tehlikeli madde envanter raporları, söküm planları, atık yönetim planları, asbest ve radyoaktivite ile ilgili özel mevzuat kapsamında gerekli envanter ve ölçüm raporları istenmeli ve konusunda uzman olan personel tarafından titizlikle incelenmeli.Asbest içeriyorsa Asbestli Çalışmalarda Sağlık VeGüvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında gerekli önlemler alınmalı.Radyoaktivite ölçümleri yapılmalı, radyoaktivite tespiti halinde ilgili mevzuat kapsamında gerekli önlemler alınmalı.
İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili İLO tarafından hazırlanan rehber dokümanlar ışığında ve yasal mevzuat kapsamında gerekli önlemler alınmalı.